Rubberzool klimschoen beïnvloedt luchtkwaliteit klimhal

Klimschoenen bevatten zorgwekkende chemicaliën die via slijtage van de zolen in de longen van klimmers terecht kunnen komen. Waaronder 6PPD. Dat stellen onderzoekers van EPFL en de Universiteit van Wenen. Voor de rubberindustrie levert dit een uitdaging op: Kunnen de formules worden verbeterd om zowel prestaties als veiligheid te garanderen?

De schoenen bevatten rubbermengsels die vergelijkbaar zijn met die in autobanden – inclusief toevoegingen waarvan wordt vermoed dat ze schadelijk zijn voor mens en milieu. De onderzoekers hebben hoge concentraties van potentieel schadelijke chemicaliën in de lucht van boulderhallen gevonden, soms zelfs hoger dan langs een drukke straat. De resultaten zijn gepubliceerd in het tijdschrift Environmental Science and Technology Air.

Van autobanden tot klimschoenen

“De zolen van klimschoenen zijn hoogwaardige producten, net als autobanden”, zegt eerste auteur en milieuwetenschapper Anya Sherman. “Toevoegingen zijn specifieke chemicaliën die deze materialen veerkrachtiger en duurzamer maken; ze zijn essentieel voor hun functie.”

Sherman klimt zelf graag, net als Thibault Masset van het Centraal Milieulaboratorium  van EPFL. De twee testten het rubber van hun eigen klimschoenen met dezelfde wetenschappelijke methoden die ze gebruiken om autobanden te analyseren.

Masset verzamelde stofmonsters van verschillende locaties in Zwitserland, Frankrijk en Spanje. Daarnaast analyseerde hij 30 verschillende zolen van nieuwe schoenen om hun chemische samenstelling te vergelijken met de deeltjes die in klimhallen werden aangetroffen. “Deze analyses, samen met luchtmonsters die in Wenen werden genomen met een impinger – een apparaat dat het menselijke ademhalingssysteem simuleert om luchtdeeltjes te meten – gaven ons een uitgebreid overzicht van de chemicaliën die in boulderhallen aanwezig zijn en de mogelijke blootstellingsniveaus voor zowel klimmers als personeel.”

Zorgwekkende resultaten

“De luchtvervuiling in de boulderhallen was hoger dan we hadden verwacht”, zegt Thilo Hofmann, plaatsvervangend directeur van CeMess en corresponderend auteur van de studie. “De niveaus die we hebben gemeten behoren tot de hoogste die ooit wereldwijd zijn gedocumenteerd, vergelijkbaar met meerbaanswegen in megasteden.”

In de 30 paar geteste schoenen vond het team enkele van dezelfde chemicaliën als in autobanden: onder de 15 gevonden rubbertoevoegingen was 6PPD, een rubberstabilisator waarvan het transformatieproduct in verband is gebracht met vissterfte in rivieren.

Wat dit betekent voor de menselijke gezondheid is nog onduidelijk. Maar Hofmann zegt wel: “Deze stoffen horen niet in de lucht die we inademen. Het is verstandig om actie te ondernemen voordat we alle details over de risico’s kennen, vooral met betrekking tot kwetsbare groepen zoals kinderen.”

Klimschoenen met minder toevoegingen

Het team wijst er op dat de exploitanten van alle bestudeerde boulderhallen zeer coöperatief waren en veel interesse toonden in het verbeteren van de luchtkwaliteit in hun hallen. “Deze constructieve samenwerking zou moeten leiden tot de creatie van een zo gezond mogelijke klimhalomgeving, bijvoorbeeld door betere ventilatie, schoonmaak en het ontwerpen van klimschoenen met minder toevoegingen”, zegt Sherman.

“Ons onderzoek is ook bedoeld om het bewustzijn bij rubberfabrikanten te vergroten. Nu we mogelijk schadelijke chemicaliën in indoor klimhallen hebben geïdentificeerd, moet hun gebruik in de producten zelf worden uitgesloten”, voegt Masset toe.

Omdat er meer onderzoek nodig is om te begrijpen hoe deze stoffen het menselijk lichaam beïnvloeden, heeft de EPFL-onderzoeker een onderzoeksvoorstel ingediend om dit aspect verder te verkennen in samenwerking met toxicologen. “In de tussentijd blijf ik klimmen, waarbij ik de voorkeur geef aan goed geventileerde hallen buiten piekuren, waar mogelijk”, besluit hij.