EU bereikt akkoord over verplichte maatregelen tegen verlies plastic korrels

De Europese Unie voert voor het eerst bindende regels in om het verlies van plastic pellets in het milieu aan te pakken. Een voorlopig akkoord tussen het Europees Parlement en de lidstaten verplicht producenten, verwerkers en transporteurs om structurele maatregelen te nemen die morsen en lekken van de grondstof moeten voorkomen. Dat raakt de volledige keten van de kunststofindustrie. Grote bedrijven worden gecertificeerd, kleinere spelers krijgen verlichting via zelfverklaringen. De nieuwe verordening treedt vermoedelijk over twee jaar in werking.

Plastic pellets vormen de basisgrondstof van vrijwel elk kunststofproduct. Toch verliezen bedrijven in Europa jaarlijks naar schatting tot 184.000 ton van deze korrels tijdens productie, overslag en transport. Deze microplastics belanden in rivieren, landbouwgronden en zeeën, waar ze nauwelijks te verwijderen zijn en schadelijke effecten hebben op biodiversiteit en volksgezondheid.

De recente ongelukken voor de kust van Galicië en in de Noordzee – waarbij miljoenen korrels op stranden aanspoelden – hebben de politieke druk op de sector vergroot. De Europese Commissie sprak eerder al van ‘onaanvaardbare verliezen door gebrekkige hantering’.

Verplichtingen voor preventie én opruimen

Volgens het voorlopige akkoord moeten bedrijven voortaan zelf verantwoordelijkheid nemen voor het voorkomen én opruimen van plasticverlies. Dat gebeurt via een risicobeheerplan dat het volledige traject bestrijkt: van productie en verpakking tot intern transport, opslag, laden en lossen.

Een belangrijk onderdeel van de regelgeving is het opleggen van technische maatregelen. Zo worden opvangsystemen zoals lekbakken verplicht, moeten verpakkingen lekvrij zijn en moet verlies actief worden opgespoord en gemonitord. In geval van morsen moeten bedrijven zelf het opruimwerk uitvoeren – en dus niet langer gemeenten of kustautoriteiten.

Certificering boven de 1.500 ton

Om de administratieve lasten te beperken, maakt de EU onderscheid tussen kleine en grote spelers. Bedrijven die jaarlijks meer dan 1.500 ton plastic korrels verwerken, moeten hun procedures laten certificeren door een onafhankelijke instantie. Kleinere bedrijven mogen volstaan met een zelfverklaring, en krijgen tot vijf jaar na inwerkingtreding om zich aan te passen.

Volgens de Commissie sluit deze drempel aan bij de bestaande verdeling in de sector, waarin veel kleinere bedrijven actief zijn als toeleverancier, verpakker of vervoerder van pellets.

Voor het eerst worden ook bindende regels ingevoerd voor het transport van pellets over zee. Tot nu toe viel het maritiem vervoer buiten de bestaande milieurichtlijnen. Toch verloopt bijna veertig procent van het transport via de zee. Volgens Europarlementariër Liesbet Sommen (CD&V) zijn de aanpassingen relatief eenvoudig: ‘Containers met plastic korrels moeten bijvoorbeeld onderdeks worden opgeslagen, om te voorkomen dat ze bij storm overboord slaan.’

Inwerkingtreding

De verordening maakt deel uit van de bredere Europese aanpak tegen microplasticvervuiling. De EU wil tegen 2030 de uitstoot van microplastics met dertig procent verminderen. Dat gebeurt via drie routes: een verbod op bewust toegevoegde microplastics, strengere regels voor afbrekende plasticproducten en nu dus ook: het terugdringen van onbedoeld verlies van pellets.

Na formele goedkeuring door het Europees Parlement en de Raad treedt de regeling twintig dagen na publicatie in werking. Daarna geldt een overgangsperiode van twee jaar.