Arme landen recycleren veel meer van ons plastic dan gedacht

Landen die plastic afval importeren, recyclen daarvan gemiddeld minstens 63 procent. Terwijl we dachten dat het overgrote deel werd verbrand of eindigde als zwerfvuil. Dat ontdekte promovendus Kai Li met collega’s van het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden.

Door: Rianne Lindhout, Universiteit Leiden

Li studeerde in China Managementwetenschap en techniek en doet nu onderzoek naar de milieueffecten van de wereldwijde handel in plastic afval bij de afdeling Industriële Ecologie van het Leidse Centrum voor Milieuwetenschappen. Bevordert die handel de circulaire economie of levert het uiteindelijk alleen maar meer vervuiling op? Li, die in het vierde jaar van zijn promotietraject zit, zette met zijn collega’s een stap op weg naar het antwoord op die vraag. Ze beschrijven hun resultaten in Nature Communications.

Een land als Maleisië importeert jaarlijks vele tonnen plastic afval uit Europa en betaalt daar een paar dubbeltjes per kilo voor. Onderzoekers gingen er tot nu toe van uit dat landen die plastic importeren daarvan evenveel – of liever: even weinig – recyclen als van het plastic dat in hun eigen land het plastic afval vormt. Li en zijn collega’s konden zich echter niet voorstellen dat bijvoorbeeld Turkije slechts twaalf procent van het plastic afval dat het inkoopt, zou recyclen. Hoogleraar Industriële ecologie Arnold Tukker: “Het meeste verlies in de levenscyclus van plastic vindt plaats na het gebruik en voor inzameling. Veel plastic wordt simpelweg niet ingezameld, maar op de grond gegooid.” Je kunt een schip vol voorgesorteerde drink- en blikverpakkingen dat Turkije inkoopt dus niet vergelijken met het ongesorteerde plastic afval uit het land zelf.

Hoeveel afval importeren landen, en hoeveel betalen ze ervoor?

In Comtrade, een wereldwijd platform voor handelsdata, kon Li vinden hoeveel plastic 22 landen importeren en wat ze ervoor betalen. “Armere landen importeren het meeste afval, maar ook landen als Nederland en Duitsland doen het.” Rijke landen importeren vooral het hoogwaardigste, goed gesorteerde afval om hun geavanceerde recycling-fabrieken draaiend te houden.

Wat kost het om er weer een verkoopbaar product van te maken?

Toen berekenden ze zo precies mogelijk wat het recyclen van elke plasticsoort in elk land kost. Li: “Afhankelijk van bijvoorbeeld de gebruikte methoden, de energiekosten en het arbeidsloon variëren die kosten sterk per land en per type plastic.”

Dan weet je bij welk recycle-percentage de import rendabel wordt

Zo precies mogelijk stelden Li en zijn collega’s per land vast hoeveel van het geïmporteerde plastic hernieuwd en verkocht moest worden, om quitte te spelen en de import rendabel te maken. “Deze Required Recycling Rate varieert sterk per land”, zegt Li. “Voor Turkije is het bijvoorbeeld ongeveer de helft, terwijl het voor Nederland richting de 80 procent gaat.” Gemiddeld moet een land minimaal 63 procent van het geïmporteerde plastic gerecycled worden. Deze Required Recycling Rate is veel hoger dan de 23 procent die deze landen volgens de oude aanname gemiddeld recycleden.

De onderzoekers nemen aan dat de minimale recyclingpercentages ook daadwerkelijk worden behaald, anders is het immers niet lonend om te betalen voor de grondstof.

China deed import-plastic in de ban

Li en zijn collega’s onderzochten de handelsstromen van 2013 tot 2022. Middenin die periode deed China plastic import in de ban. “Tot 2018 ging het grootste deel van het plastic afval daarheen. Maar het was grotendeels vuil en ongesorteerd afval, dat moeilijk was te recyclen. Het leverde China heel weinig geld op, maar wel veel milieuschade. China deed daarom in 2018 alle import van plastic in de ban, en ook papier en andere vaste afvalstoffen.”

Het probleem verschoof, maar werd ook kleiner

De handel verschoof toen naar Turkije en Zuidoost-Aziatische landen zoals Maleisië en Vietnam. Maar naast deze verschuiving van het probleem trad er ook een verbetering op. Internationale overeenkomsten, zoals de wijzigingen van het Verdrag van Bazel per 2021, vereisen nu betere reiniging en sortering van afval voordat het geëxporteerd kan worden. Li: “Door dit strenge beleid valt te verwachten dat de handel in kunststofafval tussen landen in het Noorden toeneemt, terwijl die tussen noordelijke en zuidelijke landen afneemt.”

Officieel afval

Het onderzoek betrof niet al het plastic afval dat landen binnenkomt. Industrieel ecoloog Hauke Ward en co-auteur: “Ons onderzoek heeft alleen betrekking op de officieel geregistreerde en goed gesorteerde handel in plastic afval.” De onderzoekers onderscheidden vier categorieën:
 

• Ongeveer de helft van het geregistreerde afval bestaat uit drink- en blikverpakkingen, waarvan fabrieken nieuwe polyethyleen-korrels kunnen maken.
• Zo’n tien procent van het onderzochte afval bestaat uit polystyreen – afkomstige van wegwerpbekertjes, frietbakjes en piepschuim – en PVC.
• De resterende veertig procent was overig afval, voornamelijk PET-flessen en polypropyleen, sterker plastic in bijvoorbeeld jerrycans en sommige meubels en tapijten.