29 jan. 2009
2 minuten
“Dit is angstaanjagend, echt een zwart gat”. Dat zegt Han de Jong over
de negatieve spiraal waarin de wereldeconomie terecht is gekomen. Qua ernst vergelijkt de hoogste econoom van ABN AMRO de huidige crisis met de recessie in het begin van de jaren tachtig. De aard ervan komt echter overeen met de crisis in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw. De Jong deed zijn uitspraken 21 januari in een spraakmakende lezing tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst van de federatie Nederlandse Rubber- en Kunststofindustrie. Plaats van handeling was Landgoed De Vanenburg in Putten.
Bol van de bubbles
De Jong’s lezing ging over ‘de kredietcrisis in een veranderende wereldeconomie’. Het was een verhaal dat bol stond van de bubbles. Allereerst de IT-bubble aan het eind van de jaren negentig. De Jong: “Nadat deze zeepbel was uiteengespat, zijn de rentetarieven te lang te laag gebleven. Aanvankelijk was die lage rente een probaat middel om de toen eveneens ingezakte wereldeconomie aan te jagen, totdat het leengedrag uit de hand liep. De banken hadden toen moeten ingrijpen, maar dat deden zij veel te laat. En wat gebeurde er, en dat is kenmerkend voor bubbles: de bomen lijken tot in de hemel te groeien en niemand ruikt onraad. Het gevolg is een te grote risicobereidheid en de opbouw van een financiële hefboom, verkeerd geprijsde risico’s en het ontstaan van allerlei nieuwe bubbles. Van rommelhypotheken tot olie en van huizenmarkten in Spanje en Ierland tot Engelse voetbalclubs.”
Een negatieve spiraal
Nu veel van die zeepbellen uiteen zijn gespat, speelt een vicieuze cirkel de wereldeconomie parten, die leidt tot een negatieve spiraal. De redenering van De Jong verloopt als volgt:
Het gigantische verlies op hypotheken, dat nu nog steeds plaatsvindt, leidt tot een verzwakking van de balans van banken. Dat leidt via een kleiner kredietverstrekkingsvolume tot minder kredietverlening. Daaruit volgt via lagere investeringen een lagere economische groei. Het gevolg daarvan is de forse toename van faillissementen die we nu meemaken. Banken moeten hierdoor opnieuw afschrijven op uitstaand geld. Zo worden bankbalansen opnieuw verzwakt, en begint het spel opnieuw.
De Jong liet er op de NRK-bijeenkomst in Putten geen misverstand over bestaan: “Dit is angstaanjagend, echt een zwart gat.” Vervolgens toonde hij grafieken van het producentenvertrouwen, dat eind januari wereldwijd op het laagste niveau ooit stond. “Nu zult u denken: is het producentenvertrouwen een belangrijke graadmeter? Ja, dat is het. Historisch beschouwd blijkt het producentenvertrouwen een zeer goede voorspeller van de toekomstige staat van de economie.”
Wanneer de recessie eindigt
Gelukkig had De Jong niet een louter depressief verhaal te vertellen. “Een lichtpunt is de inflatie, die is gezakt tot onder de loonstijgingspercentages. Dat leidt tot meer koopkracht voor consumenten en hopelijk tot meer consumentenbestedingen.” Verder meldt de chief economist van ABN AMRO dat bij beleidsmakers “alle remmen zijn losgegaan” om het zwarte gat te dichten door schulden van banken over te nemen.
“De vraag is of dit gaat werken, en of die agressieve beleidsreactie de inflatie op termijn niet zal aanwakkeren. Wanneer de overheden echter niet zouden ingrijpen om de huidige vicieuze cirkel te doorbreken, dan weet je zeker dat het zwarte gat steeds dieper wordt.”
De Jong concludeert en kijkt vooruit: “Mijn conclusie is dat we in een diepe recessie zitten. De toekomst laat zich moeilijk voorspellen, maar door de alerte beleidsreactie heb ik hoop op een economisch herstel dat intreedt aan het eind van 2009 of in het eerste halfjaar van 2010.”