28 nov. 2008
4 minuten
Sector Banker David Kemps van ABN AMRO analyseert in deze bijdrage kritisch de gevolgen van de economische recessie voor de Nederlandse kunststofindustrie. Zo worden investeringen met bancair geld moeilijker door duurdere kredietverstrekking. Verder zijn de verhoudingen in de kunststofketen drastisch veranderd. Naast de verwerkers beleven nu ook de kunststofproducenten zware tijden. Toch biedt de crisis volgens Kemps nieuwe kansen voor de bedrijven die haar overleven.
Geknapte zeepbellen
De zeepbel van de Amerikaanse huizenmarkt met de daaraan gerelateerde markt voor rommelhypotheken is geknapt, echter dat is niet de enige zeepbel. ABN AMRO’s Chief Economist, Han de Jong, voorziet knappende zeepbellen op de grondstoffenmarkt, in onroerend goed in onder andere Engeland, Spanje en Ierland, in markten voor bedrijfsobligaties en op de aandelenmarkten in opkomende landen. Na de banken en verzekeraars staat nu de industrie volop in de schijnwerpers. De banken zijn gered en het financiële systeem krabbelt langzaam overeind. Hoe houden we nu de industrie overeind? De kranten stonden in november 2008 vol met mogelijke tijdelijke oplossingen zoals werktijdverkorting, loonkostensubsidie, hogere borgstellingskredieten, versnelde fiscale afschrijvingsmogelijkheden van investeringen, regionale CWI/UWV mobiliteitscentra. Eén ding is zeker: het moet snel gebeuren. Conjuncturele neergang hebben we vaker meegemaakt, maar het ongelofelijke tempo van de ontwikkelingen is angstaanjagend.
Een gevaarlijke cocktail
Er zijn spannende tijden aangebroken voor de industrie in het algemeen en de kunststofindustrie in het bijzonder. Door een samenspel van factoren zijn veel bedrijven binnen de kunststofindustrie in een benarde situatie geraakt. Hoge grondstofprijzen en loonkosten hebben geleid tot marge-erosie bij de kunststofverwerkers. Een lage dollarkoers en hoge vervoerskosten zorgden voor een moeilijke exportpositie. Daarnaast dienden de accountants op jaarultimo 2008 de opgebouwde voorraadposities (grondstoffen, halffabrikaten en eindproducten) flink af te waarderen. In 2007/08 heeft de kunststofindustrie daarom relatief weinig kunnen profiteren van de economische hoogtijdagen. Dat heeft gevolgen gehad voor de hoogte van de financiële buffer van veel kunststofbedrijven.
Kunststofsector zeer conjunctuurgevoelig
In het laatste kwartaal van 2008 is er verlichting opgetreden in de vorm van (veel) lagere grondstof- en energieprijzen. Ook de dollar maakte een enorme opmars in waarde ten opzichte van de euro, waardoor export weer aantrekkelijk werd. Dit alles werd echter teniet gedaan door een aanstormende economische recessie. Vroegcyclische sectoren zoals de halfgeleiderindustrie, automotive en consumentenelektronica hebben te maken met grote vraaguitval. Dat leidde eind 2008 tot grote productieverlagingen bij alle grote OEM-ers zoals VW, GM, Scania, DAF, Nokia, Siemens en ASML. Daarnaast kampt de bouwsector al een jaar met problemen door een lage vraag naar nieuwe woningen en kantoren. Juist de kunststofindustrie is zeer afhankelijk van bovengenoemde sectoren. In het laatste kwartaal van 2008 werd de markt al opgeschrikt door de sluitingen van RPC Bramlage (72 ontslagen) en Rompa Terheijden (productie naar Tilburg en Tsjechië). Verder verplaatste MeadWestvaco Calmar (ex-Keltec) de Drunense productie naar Barcelona en moest ITB Precisietechniek haar productie en personeelsbestand in Boxtel en Emmen inkrimpen. Grote Nederlandse toeleveranciers aan de automotive industrie zagen hun omzet significant dalen in het laatste kwartaal van 2008.
Een klap voor verwerkers én producenten
De financiële en economische ontwikkelingen voltrokken zich in het laatste kwartaal van 2008 in sneltreinvaart: het dagelijkse nieuws was voor iedereen – ondernemers, investeerders, spaarders, werknemers, noem maar op – een bron van buikpijn. Het leek er tijdens de redactiedatum van dit artikel op dat een echte recessie eraan zat te komen.
De eerste effecten waren eind 2008 voelbaar, ook in de kunststofindustrie. Zoals altijd zijn het de loonspuitgieters die als eerste iets merken. Hadden zij eerder dit jaar voornamelijk te kampen met hoge grondstofprijzen, nu is het uitblijven van nieuwe orders een probleem. Echter, mede omdat de verwerkers niet in staat zijn de hogere productiekosten door te belasten, is de algehele vraag naar kunststof afgezwakt. En dan treedt een oeroud principe in werking: wanneer het aanbod de vraag overstijgt, komen de prijzen onder druk te staan.
En hoe! De prijzen van kunststof commodities daalden tussen 1 oktober en 1 december 2008 met 30 tot 50 procent! Het betekende een enorme domper voor de grondstofproducenten. Veel producenten besloten in november 2008 zelfs om fabrieken voor onbepaalde tijd te sluiten. Het geeft aan dat de rek er bij de verwerkers uit is. Een realiteit waarmee de grondstofproducenten moeten leren leven.
Crisis leidt ook tot kansen
Binnen de kunststofindustrie verwacht ABN AMRO dat omzet- en rendementsprognoses in 2009 lager zullen uitvallen en dat bankleningen duurder worden door de kredietcrisis. Bancair werkkapitaal wordt dus duurder, waardoor nieuwe investeringen minder snel worden terugverdiend. Het jaar 2009 zal daarom in het licht staan van flexibiliteit, proces- en organisatieoptimalisering en strak werkkapitaalbeheer.
Er zijn echter ook kansen: export naar dollarlanden werd eind 2008 aantrekkelijk, overzeese transportkosten zijn zeer hard gedaald (Baltic Dry Index), technisch personeel werd honkvaster en is wat beter verkrijgbaar. Zwakke bedrijven vielen af of zullen afvallen, waardoor de overcapaciteit wordt verkleind. Bedrijven met een gezonde balans kunnen op koopjesjacht gaan, nu de marktwaarde van veel bedrijven weer normale proporties heeft aangenomen.
En zo ontstaat na de crisis meer ruimte voor vitale bedrijven om te ondernemen in de kunststofindustrie.